1. Nguyên tắc Cơ sở dồn tích (Accrual basis)
Nguyên tắc cơ sở dồn tích quy định rằng các giao dịch kinh tế và sự kiện tài chính phải được ghi nhận ngay khi chúng phát sinh, không phụ thuộc vào thời điểm thực tế thanh toán.
Ví dụ:
- Doanh thu được ghi nhận khi hàng hóa hoặc dịch vụ đã được cung cấp, ngay cả khi khách hàng chưa thanh toán.
- Chi phí được ghi nhận khi doanh nghiệp phát sinh nghĩa vụ chi trả, dù chưa thực hiện thanh toán.
Áp dụng nguyên tắc này giúp báo cáo tài chính phản ánh trung thực tình hình tài chính của doanh nghiệp trong cả quá khứ, hiện tại và tương lai.
2. Nguyên tắc Hoạt động liên tục (Going concern)
Nguyên tắc hoạt động liên tục giả định rằng doanh nghiệp sẽ tiếp tục hoạt động trong tương lai gần và không có ý định hoặc nhu cầu phải giải thể hoặc thu hẹp quy mô hoạt động.
Nếu doanh nghiệp không thể hoạt động liên tục, các báo cáo tài chính phải được lập dựa trên cơ sở khác và có lời giải thích cụ thể.
3. Nguyên tắc Giá gốc (Historical cost)
Nguyên tắc giá gốc yêu cầu tài sản được ghi nhận theo giá trị ban đầu tại thời điểm doanh nghiệp mua hoặc đầu tư vào tài sản đó. Giá gốc là số tiền doanh nghiệp phải chi trả để có được tài sản, không bị ảnh hưởng bởi biến động giá thị trường.
Trừ khi có quy định cụ thể trong chuẩn mực kế toán, giá gốc không được tự ý điều chỉnh ngay cả khi giá trị thị trường của tài sản thay đổi.
4. Nguyên tắc Phù hợp (Matching concept)
Nguyên tắc phù hợp yêu cầu việc ghi nhận doanh thu phải đi đôi với chi phí liên quan trong cùng kỳ kế toán.
Ví dụ:
- Khi doanh nghiệp ghi nhận doanh thu từ việc bán sản phẩm, cần ghi nhận cả chi phí sản xuất sản phẩm đó.
Nguyên tắc này giúp xác định chính xác lợi nhuận trong kỳ và là cơ sở tính thuế thu nhập doanh nghiệp.
5. Nguyên tắc Nhất quán (Consistency)
Nguyên tắc nhất quán quy định rằng doanh nghiệp phải áp dụng nhất quán các chính sách và phương pháp kế toán trong suốt một kỳ kế toán. Nếu có sự thay đổi, doanh nghiệp phải giải trình rõ ràng lý do và tác động của sự thay đổi đó trong phần thuyết minh báo cáo tài chính.
6. Nguyên tắc Thận trọng (Prudence concept)
Nguyên tắc thận trọng yêu cầu kế toán viên phải đưa ra các phán đoán cẩn trọng và không được đánh giá quá cao giá trị tài sản hoặc thu nhập, đồng thời không được đánh giá thấp hơn các khoản nợ và chi phí.
Doanh thu chỉ được ghi nhận khi có bằng chứng chắc chắn, trong khi chi phí phải được ghi nhận ngay khi có khả năng phát sinh.
7. Nguyên tắc Trọng yếu (Materiality concept)
Nguyên tắc trọng yếu quy định rằng các thông tin kế toán cần được ghi nhận đầy đủ nếu việc thiếu sót thông tin đó có thể gây ảnh hưởng lớn đến quyết định của người sử dụng báo cáo tài chính.
Thông tin cần được xem xét cả về mặt định lượng và định tính để xác định mức độ trọng yếu.
Hiểu và áp dụng đúng các nguyên tắc này không chỉ giúp doanh nghiệp quản lý tài chính hiệu quả mà còn tạo dựng niềm tin với các đối tác và nhà đầu tư.
